JOAQUÍN VAAMONDE

A etapa de formación de Joaquín Vaamonde Cornide adquírea na Coruña, onde asiste á Escola Provincial de Belas Artes. Nela ten por mestres a Isidoro Brocos e a Román Navarro, a cuxo estudio tamén acudía para aprender, entre outras cuestións, os principios do uso da pintura ao óleo.

Joaquín Vaamonde vivirá entre 1887 e 1894 en Bos Aires. Alí terá como mestre a José Bouchet Blanco, tamén pintor galego, quen lle amplía os seus coñecementos da pintura histórica —é o caso da de Quintin de la Tour, no que ten que ver co uso do pastel—, así como da que se estaba levando a cabo daquela en Europa. Será por 1890 cando inicia a súa colaboración en diversas publicacións periódicas bonaerenses; ese labor ilustrador ía ser, na súa obra, unha constante ata a súa marcha de Arxentina, país no que foi recoñecido como debuxante. Así a súa relación con Bouchet lévao, en palabras de Tilve Jar, ao “dominio de una técnica sobria, sencilla y fina determinada por la escasa densidad de los empastes, la corrección en la factura y sobre todo la perfección y fluidez en la entonación características que serán perceptibles en toda su obra posterior”. A súa relación coa comunidade galega arxentina é outra cuestión igualmente destacable na súa biografía.

A crise económica que vive Arxentina, a partir de 1890, e as súas ansias de medrar como artista vano devolver a Europa en 1894. Xa na Coruña vai ter a posibilidade de coñecer a Emilia Pardo Bazán quen facilitará a súa volta a Madrid onde, coa súa axuda, conseguirá ser considerado como un acreditado retratista, cunha produción que se comparou á que, por aqueles momentos, Boldini levaba a cabo en París. En Madrid o autor volve tomar contacto co Museo del Prado —admirando, sobre todo, a Velázquez, Rubens e Goya. Tamén frecuenta tanto a Sociedade de Acuarelistas coma o Círculo de Belas Artes.

En 1896 e en 1897 pasará un tempo en París e Londres. Interésanlle as obras de Carolus Durand, Benjamin Constant e, sobre todo, Millet. Tamén, na súa viaxe de 1897, vai coñecer Bélxica. Aínda en 1900 volverá a París; é entón cando toma a decisión de asentarse, polo menos seis meses, na capital francesa para completar a súa formación ao carón de Dagnan-Bouvert, o que supón o interese de Vaamonde polo academicismo e por seguir afondando no xénero do retrato. A enfermidade non lle ía permitir xa facer tal estancia e, nese mesmo ano, falece, tras ser acollido nas Torres Meirás, a casa de dona Emilia Pardo Bazán. A escritora inspirarase neste pintor ao escribir a súa novela La Quimera, á hora de darlle forma ao personaxe, tamén pintor, Silvio Lago.

A colección Afundación conta con dous retratos, individuais e femininos, deste artista: Cabeza dunha nena (1894) e A Marquesa de Valdeterrazo (1896). E, tamén, un retrato colectivo (1895) con recoñecidos personaxes da época.

José Manuel García Iglesias